Voor automobilisten die wachten tot het stoplicht op groen springt, zijn de drukke kruispunten in het stadscentrum net als iedere andere ochtend.
Ze zijn zich er niet van bewust dat ze omgeven zijn door gewapend beton – of, beter gezegd, er bovenop. Een paar meter onder hen filterde een verblindende lichtstroom door de duisternis, waardoor de ondergrondse "bewoners" schrik aanjoegen.
Een cameralens zendt beelden van natte, gebarsten muren naar de grond, terwijl een operator de robot bestuurt en nauwlettend een scherm ervoor in de gaten houdt. Dit is geen sciencefiction of horror, maar een moderne, alledaagse rioolrenovatie. Onze motoren worden gebruikt voor camerabediening, gereedschapsfuncties en wielaandrijving.
De tijd dat traditionele bouwvakkers wegen opbraken en het verkeer wekenlang lamlegden tijdens werkzaamheden aan de riolering is voorbij. Het zou mooi zijn als de leidingen ondergronds geïnspecteerd en vernieuwd konden worden. Tegenwoordig kunnen rioolrobots veel taken van binnenuit uitvoeren. Deze robots spelen een steeds belangrijkere rol bij het onderhoud van stedelijke infrastructuur. Als er meer dan een half miljoen kilometer aan riolering te onderhouden is, heeft dat idealiter geen invloed op het leven een paar meter verderop.
Vroeger moest men lange afstanden graven om ondergrondse leidingen bloot te leggen en schade te vinden.
Tegenwoordig kunnen rioolrobots inspecties uitvoeren zonder dat er constructiewerkzaamheden nodig zijn. Leidingen met een kleinere diameter (meestal kortere huisaansluitingen) worden aan de kabelboom bevestigd. Deze kan naar binnen of naar buiten worden bewogen door de kabelboom op te rollen.
Deze buizen zijn uitsluitend uitgerust met roterende camera's voor schadeanalyse. Voor buizen met een grote diameter kan daarentegen een machine worden gebruikt die op een beugel is gemonteerd en is uitgerust met een multifunctionele werkkop. Dergelijke robots worden al lange tijd gebruikt voor horizontale buizen en sinds kort ook voor verticale.
Het meest voorkomende type robot is ontworpen om in een rechte, horizontale lijn door een riool te rijden met slechts een geringe helling. Deze zelfrijdende robots bestaan uit een chassis (meestal een platte wagen met minstens twee assen) en een werkkop met een geïntegreerde camera. Een ander model kan door bochtige delen van de pijp navigeren. Tegenwoordig kunnen robots zelfs in verticale buizen bewegen omdat hun wielen, of rupsbanden, van binnenuit tegen de wanden kunnen drukken. Een beweegbare ophanging boven het frame zorgt ervoor dat het apparaat in het midden van de pijpleiding gecentreerd is; het veersysteem compenseert onregelmatigheden en kleine sectieverschillen en zorgt voor de nodige tractie.
Rioolrobots worden niet alleen gebruikt in rioleringssystemen, maar ook in industriële leidingsystemen zoals de chemische, petrochemische of olie- en gasindustrie. De motor moet het gewicht van de stroomkabel kunnen dragen en het camerabeeld kunnen overbrengen. Hiervoor moet de motor een zeer hoog vermogen leveren bij een zo klein mogelijk formaat.
Rioolrobots kunnen worden uitgerust met zeer veelzijdige werkkoppen voor zelfactuerend onderhoud.
De werkkop kan worden gebruikt om verstoppingen, kalkaanslag en afzettingen of uitstekende scheefstanden van de huls te verwijderen, bijvoorbeeld door te frezen en te slijpen. De werkkop vult het gat in de buiswand met de dragende afdichtingsmassa of plaatst de afdichtplug in de buis. Bij robots met grotere buizen bevindt de werkkop zich aan het uiteinde van de beweegbare arm.
In zo'n rioolrobot zijn er tot wel vier verschillende aandrijftaken die uitgevoerd moeten worden: de beweging van het wiel of de rupsband, de beweging van de camera en het aandrijven van het gereedschap en het op zijn plaats zetten ervan via een afneembare arm. Bij sommige modellen kan de vijfde aandrijving ook gebruikt worden om de camerazoom aan te passen.
De camera zelf moet kunnen zwenken en roteren om altijd het gewenste beeld te kunnen bieden.
Het ontwerp van de wielaandrijving is anders: het hele frame, elke as of elk afzonderlijk wiel kan door een aparte motor worden bewogen. De motor beweegt niet alleen de basis en accessoires naar de gebruikslocatie, maar moet ook kabels langs de pneumatische of hydraulische leidingen trekken. De motor kan worden uitgerust met radiale pennen om de ophanging op zijn plaats te houden en de kracht te absorberen die ontstaat bij overbelasting. De motor voor de robotarm vereist minder kracht dan de radiale aandrijving en heeft meer ruimte dan de cameraversie. De eisen voor deze aandrijflijn zijn minder hoog dan die voor rioolrobots.
Tegenwoordig worden beschadigde rioolleidingen vaak niet vervangen, maar vervangen door kunststof voering. Hiervoor moeten kunststof leidingen met lucht- of waterdruk in een buis worden gedrukt. Om het zachte plastic te laten uitharden, wordt het vervolgens bestraald met ultraviolet licht. Hiervoor kunnen speciale robots met krachtige lampen worden gebruikt. Zodra de klus is geklaard, moet een multifunctionele robot met een werkkop worden ingezet om de zijtak van de buis te snijden. Dit komt doordat de slang eerst alle in- en uitgangen van de buis afdichtte. Bij dit type bewerking worden de openingen één voor één in hard plastic gefreesd, meestal over een periode van enkele uren. De levensduur en betrouwbaarheid van de motor zijn essentieel voor een ononderbroken werking.
